6 maja
W ŁĄKACH BRATIAŃSKICH… NIECO HISTORII I DZIEŃ DZISIEJSZY (w rocznicę pożaru w roku 1882)…
Mija kolejna rocznica pochłonięcia przez ogień poreformackiego kościoła w Łąkach Bratiańskich, słynnego w Prusach i poza ich granicami sanktuarium Matki Bożej, siedem lat wcześniej, 27 września 1875 roku, zamkniętego przez władze zaborcze… Świątynia, druga z murowanych, wybudowana w latach 1785-90, zapaliła się w nocy z 5 na 6 maja 1882 roku od uderzenia pioruna. Ówczesny proboszcz parafii w Nowym Mieście Lubawskim, prowincjał reformatów w Prusach i Wielkim Księstwie Poznańskim (Prowincji Niepokalanego Poczęcia NMP, zgodnie z decyzją i mniemaniem władz pruskich nieistniejącej…), o. Rogeriusz Binkowski, uratował słynącą łaskami figurę Matki Bożej i umieścił ją w ołtarzu głównym fary nowomiejskiej (według różnych źródeł - wraz z o. Pacyfikiem Bydłowskim). Kolejnej nocy (niektórzy twierdzą, że rok później) ogień strawił budowle klasztorne… Jeden z opisów owych dramatycznych wydarzeń przedstawia je w sposób następujący:
Piątek, 5 maja 1882 roku, był ciepłym dniem tej wiosny. Nad Nowym Miastem i okolicami rozszalała się wielka burza z wyładowaniami atmosferycznymi. Z 5 na 6 maja o pierwszej w nocy piorun uderzył w małą wieżę kościoła w Łąkach Bratiańskich, na tyłach głównego ołtarza. Ogień zniszczył całe wiązania dachowe wraz z obiema wieżyczkami. Zebrani wierni zaczęli wynosić sprzęty liturgiczne z kościoła w pośpiechu, wiele niszcząc bezpowrotnie. Zezwolono na wyniesienie figury Matki Boskiej Łąkowskiej i na wozie przewieziono do kościoła parafialnego w Nowym Mieście. Niedogaszony ogień ponownie wybuchł następnej nocy i zniszczył doszczętnie kościół… (Gazeta Olsztyńska, 19.01.2012).
Nie był to pierwszy pożar w tym miejscu. W roku 1631 Paweł Działyński, wojewoda pomorski ufundował reformatom KUSTODII WIELKOPOLSKIEJ w Łąkach pod Bratianem drewniany klasztor (wcześniej mieszkali w Nowym Mieście przy kościele św. Jerzego), który ok. roku 1635 spłonął… Budowę nowego murowanego klasztoru i kościoła pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP ukończono w roku 1638…
Z ŁĄKOWSKIEGO SANKTUARIUM pozostał tylko fragment murów klasztornych z bramą… Resztki ocalałych budowli zostały rozebrane w latach 1903-06, a cegła posłużyła do budowy kościoła parafialnego w Radomnie i gorzelni w Mszanowie. W latach dwudziestych poprzedniego stulecia czyniono próby odbudowy sanktuarium, nie przyniosły one jednak żadnego efektu…
Odbiera cześć Matka Boża Łąkowska, koronowana 4 czerwca 1752 roku, aczkolwiek nie tak powszechną, jak za czasów przedrozbiorowych, gdy pielgrzymki przybywały z Kaszub, Warmii, Mazowsza i Wielkopolski, a Łąki nazywano zachodnio-pruską Częstochową", czy nawet później, kiedy to tysiące Polaków ciągnęły tam, jak do ogniska życia narodowego i religijnego. W dniu 20 maja 2000 roku biskup Andrzej Suski poświęcił replikę figury Matki Boskiej Łąkowskiej, odbyła się pierwsza procesja do Łąk i pierwsza w najnowszych czasach Msza św. tamże.
W roku 1999 reaktywowano Bractwo Łąkowskie przy parafii w Nowym Mieście, którego celem miała być odbudowa Sanktuarium w Łąkach Bratiańskich; dziś jednym z celów (umieszczonym dopiero na szóstym miejscu) jest szerzenia kultu Matki Boskiej Łąkowskiej… A jednak… Przeglądając najnowsze zdjęcia z Łąk (z lutego 2023 r.) z niemałym zdziwieniem skonstatowałem, że wyrosły nowe mury wokół dawnej klasztornej posesji (a przynajmniej duża ich część); co więcej pojawił się, utworzony z cegieł i kamieni, zarys murów spalonego kościoła. Prace, podczas których odsłonięto fundamenty i krypty zespołu klasztornego rozpoczęły się zapewne przed rokiem 2019, o czym świadczy stopień ich zaawansowania ukazany na filmie opublikowanym w lipcu tegoż roku w YouTube.
Franciszkanie, przynajmniej dwukrotnie próbowali powrócić do Łąk Bratiańskich. W KALENDARIUM Sanktuarium Matki Bożej Łąkowskiej w Nowym Mieście Lubawskim znaleźć można informacje następujące:
1938 Do Łąk przyjeżdża dwóch franciszkanów, z zamiarem osiedlenia się na stałe.
1987 O.O. Reformaci chcieli powrócić do Łąk i odbudować klasztor, nie wyraził na to zgody ówczesny biskup chełmiński…
