4 marca

REFORMACKIE KLASZTORY pod wezwaniem ŚW. KAZIMIERZA KRÓLEWICZA

KRAKÓW (Prow. MAŁOPOLSKA; od 1865 – GALICYJSKA; dziś Matki Bozej Anielskiej)

Pierwotny klasztor na przedmieściu Garbary fundowany był w r. 1625; prace budowlane prowadzone były w latach 1628-40, a finansowane głównie przez Zuzannę Amendównę. Razem ze wszystkimi tamtejszymi zabudowaniami spalony został z rozkazu broniącego miasta przed Szwedami Stefana Czarnieckiego (1655). Obecnie istniejący, położony w obrębie murów miejskich, fundowany był przez Franciszka Szembeka kasztelana kamienieckiego, budowany w latach 1666-72 i konsekrowany przez bpa Mikołaja Oborskiego, sufragana krakowskiego. Do kościoła dobudowano w r. 1901 kaplicę Pana Jezusa Miłosiernego; klasztor otrzymał drugie piętro w r. 1732 (od strony południowej) i 1926 na dwóch pozostałych skrzydłach. Był domem studiów; do pocz. XIX w. również siedzibą prowincjała. Pozostaje nią i dzisiaj. Mieszczą się w nim także biura Komisariatu Ziemi Świętej.

LWÓW (Prow. MAŁOPOLSKA; od 1746 Kustodia, a od 1763 Prow. RUSKA)

Pierwszy klasztor, pod wezwaniem świętych Rocha i Kazimierza fundowany był przez Zofię z Żółkiewskich Daniłowiczową, wojewodzinę ruską w roku 1630. Spalony został przez wojsko kozackie pułkownika Maksyma Krzywonosa w r. 1648. Dzięki staraniu Mikołaja Biegańskiego, kasztelana kamienieckiego i jego żony, Urszuli z Krosnowskich, powstał nowy klasztor i kościół pw. św. Kazimierza, konsekrowany w roku 1664 przez metropolitę lwowskiego, abpa Jana Tarnowskiego. Mieścił się tam nowicjat, później studium teologiczne; był siedzibą kustosza (1746-63) i ministra prowincjalnego (1763-83). Klasztor został skasowany przez austriackie władze zaborcze w roku 1783 i oddany w użytek Sióstr Miłosierdzia (szarytek), które otworzyły w nim Instytut Edukacji Ubogich Sierot. Po II wojnie światowej mieściła się tam kolonia pracy dla niepełnoletnich dziewcząt (dom poprawczy) – do r. 1980; później jednostka wojskowa ministerstwa spraw wewnętrznych. Dziś klasztor pozostaje dalej w dyspozycji tegoż ministerstwa, użytkowany jako wydział tamtejszego uniwersytetu; natomiast kościół oddany jest grekokatolikom (cerkiew bł. męczennika Klemensa Szeptyckiego i jednocześnie muzeum sztuki sakralnej).

POZNAŃ – Śródka (Prow. WIELKOPOLSKA)

Reformatów sprowadził w r. 1657 bp Wojciech Tolibowski. Kościół, budowany w latach 1663-85 na tzw. Górze Kawalerskiej, fundował Łukasz Szeliga Niemojowski, wojewoda kujawski; murowany klasztor – Jakub Piotr Gocławski, kasztelan przemęcki (1693-1704). W 1794 Prusacy urządzili w klasztorze lazaret; w lipcu 1804 dokonali jego kasaty. Pięciu zakonników zamieszkało w chórze zakonnym za ołtarzem głównym, podzielonym na prowizoryczne cele. Przetrwali tam do r. 1827, przy czym w latach 1809-16 użytkowali część odzyskanego wówczas klasztoru. Zabudowania zmieniono na szpital wojskowy, a od 1805-74(?) mieściło się tam seminarium nauczycielskie. (1806-07 znowu szpital wojskowy – tym razem francuski, także w kościele); od r. 1834 seminarium zarządzało także kościołem. Później zabudowania przekazano Królewskiemu Zakładowi dla Głuchoniemych. Obecnie w budynkach poklasztornych znajduje się Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niesłyszących, zaś kościół od r. 1963 należy do polsko-katolickiej parafii pw. św. Kazimierza.

LUBLIN (Prow. MAŁOPOLSKA)

Fundowany w r. 1660 przez kasztelanową wileńską, Helenę z Prusinowskich Sapieżynę i kasztelana kamienieckiego, Mikołaja Bieganowskiego; budowany w latach 1663-74. W 1720 r. kościół ucierpiał wskutek pożaru. W klasztorze mieściła się jedna z dwóch głównych infirmerii PROWINCJI MAŁOPOLSKIEJ, funkcjonował także dom studiów. W 1819 roku po serii kazań, głoszonych także w innych kościołach, a nawołujących do rozprawienia się z polskimi jakobinami, co wywołało zatarg z księciem Józefem Zajączkiem, namiestnikiem Królestwa Polskiego i jednym z nich, klasztor został skasowany. Reformaci, którym pozwolono jeszcze przez zimę pozostać w swoich budynkach, opuścili miasto w roku 1820. Do 1838 budynki poklasztorne służyły bonifratrom, później wykorzystywane były jako koszary wojskowe i mieszkania dla lubelskiej biedoty. W latach 1844–1859 kościół wraz z klasztorem został przebudowany na destylarnię wódek, a następnie na browar przez Karola Vettera. Do 2001 roku dawna świątynia wykorzystywana była jako magazyn. Obecnie znajduje się pod zarządem spółki Perła – Browary Lubelskie. W obiektach poklasztornych mieści się m.in. bar „Perłowa”, funkcjonuje też podziemna trasa turystyczna…